Nieuws
Ieper: in de schaduw van het verleden
Monday 8 October, 2018
Als je door en rond het Belgische Ieper fietst, zie je een stad die doordrenkt is met historie: prachtige monumentale gebouwen sieren de stadskern en in de omgeving liggen mooie natuurgebieden. Het is bijna niet voor te stellen dat zowel de stad als het landschap ruim honderd jaar geleden volledig in puin lagen.
Ieper was gedurende de Eerste Wereldoorlog, ook wel de Grote Oorlog genoemd, een frontstad: ze lag in een saillant, een uitstulping van de frontlinie. Rondom de stad lagen fortificaties, loopgraven, mijnenvelden en prikkeldraadversperringen. Deze zogenaamde Ieperboog scheidde de stad van het gevreesde niemandsland, het kale, verwoeste landschap vol met bomkraters en mijnen.
Rond Ieper werden tijdens de Eerste Wereldoorlog maar liefst vijf extreem bloedige veldslagen uitgevochten. De derde slag, ook wel bekend als de Slag om Passendale, was veruit de hevigste, en werd uitgevochten bij het gelijknamige dorp. Aan het einde van de oorlog lagen de stad en omgeving volledig in puin. Maar vindingrijk als ze zijn, hebben onze Zuiderburen de stad snel weer in haar oude glorie hersteld. Met resultaat: de stad doet qua bezienswaardigheden niet onder voor talloze andere steden in België die jaarlijks bedolven worden onder een enorme stroom toeristen.
Toch had het niet veel gescheeld of Ieper zou nog steeds een ruïne zijn: de Britten wilden de geruïneerde stad als monument behouden. Winston Churchill omschreef dit als volgt: “Ik zou alle ruïnes van Ieper willen behouden: er bestaat in de hele wereld geen heiliger plaats voor het Britse volk.”
Die ruïnes zijn nu weg, maar toch hangt over de stad nog altijd de schaduw van het verleden. In Ieper zelf en verspreid over de omliggende velden en dorpen zijn talloze monumenten en meer dan 170 begraafplaatsen te vinden. Gedenktekens en musea herinneren bezoekers aan deze gruwelijke geschiedenis en nog steeds is Ieper – met name voor Britten – een heilige plaats waar jaarlijks de Eerste Wereldoorlog wordt herdacht.
Fietsen langs de monumenten
Een fietstocht in de omgeving van Ieper is tweeledig: enerzijds is het genieten van de prachtige stad en haar omgeving, met mooie natuur en gezellige dorpjes. Anderzijds is het een manier om stil te staan – figuurlijk dan – bij het verleden, en in alle rust de monumenten en herinneringen aan de Grote Oorlog te ervaren. De hieronder genoemde lijst van monumenten en plaatsen is verre van compleet: het werkelijke aantal is niet zomaar in een artikel te vatten.
Ieper
Dit begint natuurlijk met Ieper zelf. Het stadsbeeld wordt bepaald door de Lakenhalle, een prachtig, door UNESCO beschermd gebouw aan de Grote Markt. Tijdens de oorlog was er vrijwel niets van over, maar door zorgvuldige heropbouw is het alsof het er al eeuwen staat. In de Lakenhalle is het In Flanders Fields Museum gevestigd: een modern en interactief oorlogsmuseum.
De Menenpoort is na de oorlog gebouwd in opdracht van de Britten. Hier staan nu de namen van de bijna 55.000 vermiste Britse soldaten tijdens de Slagen om Ieper. Nog altijd wordt hier om acht uur ’s avonds ‘The Last Post’ gespeeld, om de slachtoffers te herdenken.
Ook de Saint George's Memorial Church is na de oorlog gebouwd als monument voor de Britse slachtoffers.
Om de stad heen liggen de Ieperse Vestingen. In tegenstelling tot de stad zelf, kwamen deze relatief ongeschonden de oorlog door. Daarmee vormen ze een bijzonder oorlogsmonument. Hier ligt naast de Rijselpoort het Ramparts Cemetery.
Van de vele militaire begraafplaatsen in en om Ieper zijn de volgende een bezoek meer dan waard. Er staan namelijk indrukwekkende gedenktekens.
- Aeroplane Cemetery
- Belgian Battery Corner Cemetery
- Potijze Chateau Grounds Cemetery
- Saint-Charles de Potyze
- Ypres Town Cemetery
Zillebeke
Rond het dorpje Zillebeke werd hevig gevochten, voornamelijk bij Hill 60 en Hill 62. Op de eerstgenoemde lag een museum, gevestigd in een typisch Belgisch café. Helaas is deze inmiddels verdwenen, maar op deze plek is wel een restaurant verrezen. Hill 62 fungeerde als belangrijke observatiepost voor de geallieerden. Ter nagedachtenis aan de strijd die hier is geleverd, is hier het Sanctuary Wood Museum gevestigd. Dit museum toont allerlei gebruiksvoorwerpen uit de Eerste Wereldoorlog. Daarnaast zijn er verschillende loopgraven en granaatkraters te vinden.
Ook ligt in Zillebeke het Hooge Crater Museum, een museum over de Eerste Wereldoorlog. Hier vlakbij vind je een van de instappunten van de Ieperboog, een stelsel van drie routes die je langs belangrijke punten uit de Slagen om Ieper leiden.
Passendale
Het dorp Passendale zal altijd herinnerd worden om de veldslag die hier plaatsvond: deze derde Slag om Ieper staat bekend als een van de bloedigste en gruwelijkste aller tijden. Opvallend is ook het – relatief – geringe aantal oorlogsmonumenten in het dorp. Het Crest Farm Canadian Memorial, het New Zealand Memorial en enkele straatnamen herinneren aan de strijd om het dorp. Verder ligt hier de grootste Britse militaire begraafplaats ter wereld: Tyne Cot Cemetery.
Sint-Juliaan
In Sint-Juliaan vind je een van de meest spraakmakende monumenten van de Eerste Wereldoorlog: ‘The Brooding Soldier’. Dit monument is opgericht ter ere van de soldaten die tijdens de allereerste gifgasaanval om het leven kwamen.
Zonnebeke
In de buurt van Zonnebeke lag vroeger een imposant kasteel, dat in gebruik was als abtswoning van de Augustijnenabdij. Op de plek van het tijdens de oorlog verwoeste kasteel, is een nieuw, statig pand herrezen dat het Memorial Museum Passchendaele 1917 huisvest.
Langemark-Poelkapelle
In de landelijke gemeente Langemark-Poelkapelle zijn verschillende opmerkelijke begraafplaatsen te bezoeken. Een daarvan is Poelcapelle British Cemetery. Hier zou de jongste Britse gesneuvelde – hij was pas 14 jaar oud – liggen. Een andere bijzondere begraafplaats is Deutscher Soldatenfriedhof Langemark, de laatste rustplaats van ruim 44.000 Duitse soldaten.