Fietsroute

Fietsroute Zuiderzeehistorie

Niet heel Flevoland is jong: er zijn een aantal plaatsen die al eeuwen bestaan. Ga terug in de tijd naar de Zuiderzee-eilanden Urk en Schokland.

Knooppunt 25: Urk
Voor de inpoldering van Flevoland was Urk een eiland in de Zuiderzee, en was al rond het jaar 900 bewoond. Destijds was het eiland veel groter, maar door de zachte bodem werd het in de loop der eeuwen onder invloed van de zee steeds kleiner. Op het toenmalige eiland lagen meerdere plaatsen, waaronder het dorp Espelbergh of Espelo, dat in de 16de eeuw in de golven verdween. Het dorp Espel, waar deze route start, is hiernaar vernoemd.

Tot 1660 was Urk een rooms-katholiek dorp, maar in dat jaar kwam het in handen van het protestantse Amsterdam. In de jaren daarna kwam de protestantisering van het dorp op gang, en met succes. Tegenwoordig heeft Urk het hoogste geboortecijfer van Nederland en samen met Bunschoten en Staphorst het hoogste percentage huishoudens met kinderen. Urk heeft een eigen dialect, een volkslied en een traditionele klederdracht.

De Zuiderzee was voor de inwoners zowel vriend als vijand. De visserij heeft Urk veel welvaart gebracht, maar de prijs die de inwoners moesten betalen, was hoog: honderden vissers ‘bleven op zee’, zoals de inwoners van het dorp dat noemen. Na knooppunt 86 passeer je het vissersmonument, dat is opgericht ter nagedachtenis aan al deze vissers.

Tussen de knooppunten 47 en 87: Schokland
Net als Urk was Schokland voor de inpoldering een eiland. Vanwege zijn archeologische rijkdom en geschiedenis staat het gebied sinds 1995 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Schokland ligt op het restant van een stuwwal waar ook Texel, Urk, Vollenhove en Wieringen op liggen. De ondergrond bestaat uit vuursteenrijke keileem dat in de laatste ijstijd bedekt is met zand.

Een deel van de geschiedenis van Schokland lijkt op die van Urk. Ook dit eiland was in de Middeleeuwen veel groter, maar werd door landafslag steeds kleiner. In 1859 gaf Koning Willem III opdracht om het eiland te ontruimen. Niet alleen was Schokland de armste gemeente van Nederland, maar ook zou de instandhouding van het eiland te veel geld kosten.

Het eiland waar Schokland op lag, is nog duidelijk als verhoging in het landschap zichtbaar. Bij knooppunt 61 ligt Museum Schokland, een openluchtmuseum dat bestaat uit de kerk – samen met een ijsloperschuur het enige restant van de woonkern Middelbuurt – en een aantal woningen die in de jaren 80 van de 20ste eeuw zijn gebouwd in Zuiderzeestijl. In het museum maak je kennis met de geschiedenis van Schokland en zijn bewoners. Zo vind je in de Gesteentetuin veel stenen uit de ijstijd en worden er archeologische vondsten tentoongesteld. De Gesteentetuin bevindt zich ter hoogte van knooppunt 37.