Fietsroute

Fietsroute De vestingroute

In Noord-Holland liggen de bekendste vestingen en kastelen van Nederland. Op deze route ga je terug in de tijd, naar een roerige periode uit de Nederlandse geschiedenis.

De route start in Muiderberg. Dit dorpje aan het IJmeer heeft enkele interessante bezienswaardigheden. Op weg naar knooppunt 16 kom je al snel bij een t-splitsing. Vlak voor deze splitsing staat de Boskapel, de voormalige katholieke kerk van Muiderberg. Het gebouw is alleen maar als kerk te herkennen door de klokkenstoel en de religieuze ornamenten aan de buitenzijde.

Vervolgens kom je aan bij de splitsing. Als je hier naar links afwijkt van de route, bereik je een van de grootste en oudste Joodse begraafplaatsen van de omgeving. Sinds de oprichting van de begraafplaats in de 17de eeuw zijn hier ongeveer 45.000 mensen begraven. Ook staat er een monument voor de slachtoffers van de Holocaust. Je kunt bij de eerdergenoemde t-splitsing ook naar rechts afslaan, het Kerkpad op. Je komt dan bij de ‘Kerk aan Zee’, een hervormde kerk uit de 15de eeuw. Waarschijnlijk zul je denken: wat is er zo bijzonder aan, er zijn zoveel kerken uit die periode? De ‘Kerk aan Zee’ valt echter op door de toren. In de 18de eeuw is de spits van de toren verdwenen en door de ‘kantelen’ lijkt het hier alsof je met een kasteel te maken hebt.

Je fietst nu langs het IJmeer in de richting van Naarden (knooppunt 16). Vlak na de eerste brug wijk je even af van de route en sla je rechtsaf op de Ton Kootsingel. Aan het einde van deze weg kom je namelijk uit bij het Muiderslot, één van de best bewaarde Middeleeuwse waterburchten in Nederland, en ook een van de oudste. De Hollandse graaf Floris V gaf rond 1285 opdracht om een vesting aan de monding van de Vecht te bouwen. Niet lang daarna werd hij vermoord en zijn kasteel verwoest, maar in 1370 restaureerde men het kasteel. De aarden wallen en bastions zijn later aangebouwd, zo rond het einde van de 16de eeuw.

De bekendste bewoner van het kasteel was waarschijnlijk Pieter Corneliszoon Hooft. Deze beroemde dichter en schrijver was vanaf 1609 ook drost van Muiden en baljuw van het Gooiland en woonde in die functie ruim 38 jaar in het kasteel.

De Muiderkring

Tijdens het verblijf van P.C. Hooft kwamen er regelmatig andere schrijvers, wetenschappers en kunstenaars samen, die bekend werden als de ‘Muiderkring’. Bekende namen zijn bijvoorbeeld Joost van den Vondel, Constantijn Huygens en Gerardus Joannes Vossius.

Waterverdediging

Als waterburcht lag het Muiderslot op een strategische plek, waar vier waterlinies elkaar kruisen: de Utrechtse Waterlinie, de Oude en Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. De overeenkomst tussen al deze verdedigingslinies is het feit dat zij water als verdedigingsmiddel inzetten: door middel van inundaties wordt het land tussen kastelen en vestingen onder water gezet om de opmars van vijandelijke troepen moeilijker te maken. In het Muiderslot wordt dan ook veel aandacht besteed aan deze belangrijke functie die het kasteel vroeger heeft gehad.

Het Muiderslot is een bezoek meer dan waard; verschillende eeuwen komen samen in dit prachtige kasteel. Je ziet er hoe het kasteel is opgebouwd en hoe men het moest verdedigen. Een mooi contrast met de Middeleeuwse torens en de wapenkamer vormen de museumzalen, die ingericht zijn in de stijl van de 17de eeuw. Hier kun je ervaren hoe mensen in de Gouden Eeuw in zo’n kasteel leefden. En vergeet vooral de kasteeltuinen niet! Net als vroeger hebben die een dubbele functie: enerzijds zijn ze aangelegd voor de sier, maar anderzijds zijn ze ook bedoeld om de groenten en kruiden voor de keukens te telen en kweken.

Vesting Muiden

Na een bezoek – binnen of buiten – aan het Muiderslot fiets je terug naar de route en kom je in de vestingstad Muiden. In de eerste helft van de 15de eeuw kreeg de stad haar eerste verdedigingswerken, die aan het einde van de 16de eeuw werden vervangen door aarden wallen en bastions volgens het Oud-Nederlands vestingstelsel: het ontwerp is nog goed terug te zien in de plattegrond van Muiden.

Weer terug bij het punt waar je van de route bent afgeweken, zie je het Muizenfort. Een van de verklaringen voor de naam is het feit dat de soldaten die hier in 1939-1940 gelegerd waren, muisgrijze uniformen hadden, maar het is ook mogelijk dat de naam al langer bestaat. Het fort was bedoeld om de doorgangen van de Zeedijk en de Naardertrekvaart te verdedigen. Tegenwoordig zijn in het fort een aantal creatieve bedrijven gevestigd en bevindt zich er een museum over de geschiedenis van Muiden.

Als je verder fietst, steek je voor de tweede keer het water over, dit keer via de Groote Zeesluis. Het sluizencomplex is omstreeks 1674 gebouwd en had drie functies: schutsluis voor de scheepvaart, bescherming van het land tegen de Zuiderzee en militaire verdediging. Aan het begin van de 19de eeuw zijn de sluizen gemoderniseerd en geheel van steen herbouwd. Samen met de Sluiswachterswoning aan de Sluisstraat 1 staat het sluizencomplex op de Rijksmonumentenlijst. Kort na het passeren van de Groote Zeesluis steek je voor de derde keer het water over en sla je bij knooppunt 16 sla je linksaf in de richting van Weesp.

Vesting Weesp

Bij knooppunt 44 kom je aan bij Weesp, evenals Muiden een vestingstad. Vanwege de ligging in het grensgebied van het graafschap Holland en het bisdom Utrecht werd er om Weesp een sterke vesting gebouwd. Opvallend is wel dat de vesting nooit voltooid is en de helft van de geplande bastions er nooit zijn gekomen. Als vestingstad heeft Weesp nooit een grote rol gespeeld, maar wel op het gebied van bier en jenever. Dankzij het schone water van de Vecht ontstond in Weesp een bloeiende bier- en jeneverindustrie. Volgens de overlevering nam de VOC alleen maar jenever uit Weesp mee aan boord: van één merk – Anker jenever – werden kruiken teruggevonden in de Caraïbische Zee.

Tussen knooppunt 44 en 45 kom je langs het Torenfort aan de Ossenmarkt. Het is een van de laatste torenforten die aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie werd toegevoegd. Kort daarna werd het onderdeel van de Stelling van Amsterdam. De Ossenmarkt is door het graven van een gracht een eiland geworden. Naast het Torenfort aan de Ossenmarkt vind je verschillende leuke horecagelegenheden, zoals de Theetuin en Eeterij de Schalkse.

Behalve de verdedigingswerken heeft Weesp nog meer bezienswaardigheden, met ongeveer 200 rijksmonumenten en een beschermd stadsgezicht. Als je na knooppunt 44 de vierde zijstraat rechts – de Kerkstraat – neemt, zie je tegen de Grote of Sint-Laurenskerk. Deze laatgotische kruiskerk valt op door het schip, dat bijna net zo hoog is als de toren zelf.

De route gaat verder langs het mooie landschap rond de Vecht. Tussen knooppunt 47 en 46 kom je langs Fort Uitermeer. Dit deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam is gebouwd in 1845. Het torenfort vervangt een schans die vanaf het einde van de 16de eeuw diende ter verdediging van Weesp. Tegenwoordig is het fort eigendom van Natuurmonumenten, en heeft het een natuurfunctie. Er overwinteren veel vleermuizen en om het fort heen vind je een gevarieerd aanbod aan flora, waaronder het zeldzame zomerklokje. Naast het fort ligt het gezellige Paviljoen Uit & Meer, met een terras dat een mooi uitzicht biedt over de Vecht.

Via Fort Hinderdam, Nederhorst den Berg en de Spiegel- en Blijkpolderplas kom je uiteindelijk aan bij Naarden (knooppunt 33). Volgens de oorspronkelijke route kom je nauwelijks door Naarden zelf, daarom kun je het best na knooppunt 33 rechtsaf slaan in plaats van linksaf, om zo de stad te verkennen.

Vesting Naarden

Naarden is een van de best bewaarde vestingsteden van Europa en uniek door de nog complete stervorm volgens het Oud-Nederlands Vestingstelsel. De vestingwerken, die nog volledig intact zijn, dateren voor het grootste deel uit de 17de eeuw, toen de vesting in haar huidige vorm werd aangelegd. Als je na knooppunt 33 naar rechts gaat, kom je al snel langs het Nederlands Vestingmuseum. Hier is te zien hoe Vesting Naarden er tijdens het gebruik uitzag. Een stukje verder, vlak voor de Utrechtse Poort – een van de twee stadspoorten – heb je twee mogelijkheden: het verder volgen van de weg langs de vestingmuren, of naar links de Markstraat in. In het laatste geval kom je bij de Grote of Sint-Vituskerk uit, waarvan de oudste delen dateren van eind 14de en begin 15de eeuw. Doordat de kerk in het bezit was van relieken van Sint-Vitus, werd Naarden een belangrijk bedevaartsoord. In de zomermaanden is de kerk opengesteld voor bezichtigingen.

Tegenover de kerk, in de Marktstraat, staat het stadhuis, gebouwd in 1601 en een zeer mooi voorbeeld van Hollandse Renaissancestijl. Het gebouw is door de dubbele trapgevel niet te missen. Als het half kan, neem dan vooral een kijkje binnen; het interieur ademt nog volop de sfeer van vroeger.
Tip: bij IJshuys-Patisserie De Ster in de Marktstraat kun je heerlijk ijs halen!

Als je na een kijkje bij de kerk en het stadhuis terugfietst naar de vestingmuur, kom je uit bij de Utrechtse Poort, één van de twee stadspoorten van Naarden. Met haar torentjes lijkt de poort een kasteel op zich. Verder kom je langs de vestingmuren nog bij het Comeniusmuseum, gevestigd in een voormalig klooster en de Studio van Jan des Bouvrie. Daarna verlaat je via de Amsterdamsestraatweg de vesting en fiets je terug naar Muiderberg.