Fietsroute

Fietsroute Terug in de tijd op Voorne-Putten

Op het Zuid-Hollandse eiland Voorne-Putten komen een aantal belangrijke perioden uit de Nederlandse geschiedenis samen.

De route start aan de rand van de historische stad Brielle. Bij knooppunt 26 vind je een parkeerplaats waar je eventueel je auto kunt parkeren. Daarna vergeet je het heden even en ga je een paar eeuwen terug in de tijd. In het midden van de 16de eeuw vaardigt Karel V van het Habsburgse Rijk de zogenaamde ‘Bloedplakkaten’ uit. Hierin verkondigt hij dat het schrijven, bezitten en verspreiden van ketterse boeken, geschriften en afbeeldingen, het bijwonen van ketterse bijeenkomsten en het prediken van de ketterse leer ten strengste verboden is. Als zijn zoon hem opvolgt, zet hij de vervolgingen van de protestanten voort. Die godsdienstscheiding zorgt voor conflicten tussen de protestantse Noordelijke Nederlanden en het katholieke zuiden van Filips II. In 1566 escaleert de situatie. Uit woede over de Spaanse maatregelen steekt de Beeldenstorm op, waarin katholieke kunst en beelden worden verwoest. Twee jaar later, in 1568, vindt het eerste gewapende treffen tussen de opstandelingen en de Spaanse legers plaats.

Alva verloor zijn bril

De jaren daarna zijn de opstandelingen weinig succesvol tegen de Spaanse legers, maar dit verandert in 1572. Op 1 april van dat jaar namen de Watergeuzen – Hollandse edellieden en zeevaarders die de strijd vanuit zee voerden – de havenstad Den Briel in. Het eigenlijke doel van hun tocht (vanuit Engeland) was Texel, maar door het weer kwamen ze bij Den Briel uit, waar ze hoorden dat er in de stad maar een klein Spaans garnizoen aanwezig was. Toen de stad weigerde zich over te geven, bestormden de Watergeuzen haar en kregen deze op 1 april in handen. Het bekende gezegde: ‘op 1 april verloor Alva zijn Bril’ verwijst naar Den Briel, maar waarschijnlijk dateert deze uitdrukking al van voor die tijd. Wel keerde op die eerste april 1572 het tij: vanaf toen namen de Watergeuzen en de legers van de opstandelingen steeds meer steden in Nederland in. Vaak wordt dit gezien als het feitelijke begin van de Opstand. Jaarlijks herdenkt men op 1 april deze historische gebeurtenis.

Vestingstad Brielle

Brielle is een van de best bewaarde vestingsteden van Nederland. De vestingwerken, die gebouwd zijn volgens het Oud-Nederlands Vestingstelsel, verkeren nog in zeer goede staat. Vanaf 1713 is er vrijwel niets aan de vesting veranderd en daardoor vormt zij één van de belangrijkste huidige vestingsteden in Nederland. Vanaf knooppunt 26 kom je in de historische binnenstad van Brielle. Zodra je de brug over bent, moet je even van de route afwijken. Dit doe je door meteen na de brug rechtsaf te slaan. Je komt dan bij Bastion IX, waar vroeger de Noorderpoort lag. Door deze poort drongen de Watergeuzen in 1572 de stad binnen. Helaas is de stadspoort niet bewaard gebleven; alleen de fundamenten zijn nog te zien.

Bij knooppunt 25 heb je twee mogelijkheden, naar links om de route te vervolgen richting de Sint-Catharijnekerk, of naar rechts om te kijken bij de Langepoort, een van de intacte stadspoorten van Brielle. De poort is in 1799 ‘gemoderniseerd’, dus zoals zij er nu bij staat, zag ze er niet uit ten tijde van de inname van de stad. Als je de route vervolgt, kom je uiteindelijk ter hoogte van ‘De Smaeck van Brielle’ en het Wellerondomplein – te herkennen aan een pomp – uit bij een kruispunt. Als je hier naar rechts gaat, sta je recht voor de Grote of Sint-Catharijnekerk. Bij de bouw was het de bedoeling dat dit de grootste kerk zou worden van het Graafschap Holland. Door geldgebrek is de kerk echter nooit afgemaakt, waardoor zij nu erg lomp lijkt. Van de bedoelde kruisbasiliek zijn alleen het driebeukige schip en een deel van de toren voltooid. In de vloer van de kerk bevinden zich ongeveer 300 grafzerken; ook huisvest de kerk het praalgraf van admiraal Philips van Almonde.

Terug bij de Pomp op het Wellerondomplein, ga je even naar links, de straat tegenover de ‘Smaeck van Brielle’ in: de Kaatsbaan. In deze straat neem je de eerste zijstraat links om bij het Asyl voor Oude en Gebrekkige Zeelieden te komen, een hofje dat uit 14 woningen bestaat met in het midden een beeld van een zeenimf. Zij wijst naar de Maasmonding, van waaruit de Watergeuzen de stad veroverden.

Hierna ga je verder richting knooppunt 31. Maar vlak voor je de binnenstad verlaat, ga je naar links. Het knooppunt is namelijk alleen toegevoegd om de route door te binnenstad te leiden. Hierna steek je de gracht die de binnenstad in tweeën deelt, over om vervolgens langs dit water verder te fietsen. Op een gegeven moment zie je dan aan de overkant van het water een groot gebouw: het Arsenaal, in 1708 gebouwd en tot 1922 gebruikt als militair gebouw; sindsdien is het een bibliotheek. Aan het einde van de weg langs de gracht zie je aan de rechterkant molen ’t Vliegend Hert staan. Hoewel zij er oud uitziet, is ze in werkelijkheid pas in 1985 gebouwd op het bastion. De molen vervangt een aantal voorgangers die hier vanaf de 17de eeuw hebben gestaan. ’t Vliegend Hert is gebouwd op de teerlingen – de stenen fundamentpalen van een standerdmolen – van de laatste molen die aan het einde van de 19de eeuw afbrandde.

De Ruïne van Heenvliet

Via Zwartewaal fiets je richting Heenvliet (knooppunt 39). In het midden van het stadje vind je de ruïne van Slot Heenvliet, dat ook bekend staat als Kasteel Ravesteyn. Het huidige kasteel dateert waarschijnlijk uit de 13de eeuw en is een herbouw van een houten kasteel dat ruim anderhalve eeuw eerder op die plaats gebouwd werd door de Heer van Heenvliet. De Watergeuzen staken, na hun succesvolle inname van Den Briel, veel kastelen in brand om te voorkomen dat de Spanjaarden zich daar konden terugtrekken. Een daarvan was Kasteel Ravesteyn, dat na deze verwoesting nooit herbouwd is. Omdat het kasteel al zo vroeg in de geschiedenis tot een ruïne is vervallen, geeft het een goed beeld van een origineel Middeleeuws kasteel. In de zomermaanden is de ruïne op zaterdagen opengesteld en een deel van het jaar is de landschapstuin om het kasteel ingericht als beeldentuin om het onderhoud van de ruïne te kunnen betalen.

Het dorpje Heenvliet is ook vol historie. Rondom de Markt staan veel oude panden, met bouwjaren variërend van de 16de tot de 19de eeuw. Hierna fiets je richting Hellevoetsluis, ook een belangrijke stad in de geschiedenis van Nederland.

De Zilvervloot

Aan het einde van het Twaalfjarig Bestand werd de West Indische Compagnie (WIC) opgericht. In tegenstelling tot de VOC – die zich vooral op handel richtte – werd onder de vlag van de WIC veel aan kaapvaart gedaan. Het bekendste wapenfeit was de verovering van de Spaanse zilvervloot door Piet Hein in 1628. De buit van deze zilvervloot werd in Hellevoetsluis aan land gebracht. Vanaf knooppunt 24 fiets je door de historische marinehaven van de vroegere vestingstad. Hier kom je na knooppunt 23 langs een aantal interessante bezienswaardigheden: het Brandweermuseum, Museumschip Hr. Ms. Buffel en Droogdok Jan Blanken. Het droogdok is uniek voor Nederland: bij de bouw zijn een aantal bijzondere technieken gecombineerd. Zo werd een stoommachine geplaatst om het droogdok leeg te pompen. Ook is de vloer bevestigd aan ruim 100 heipalen, die deze omlaag trekken. Hierdoor wordt voorkomen dat het grondwater de vloer omhoog drukt. Een schipdeur maakt het geheel af. Via Oostvoorne fiets je terug naar Brielle.